Tregim/ Shqiponja Axhami TROTA

MRIKA

Parcelën e vogël në fund të kopshtit, nëna e mbillte me elb. Elbin nuk e bënim bukë, por e hante duke turfulluar dëshirë kali ynë i vetëm, Samun. Ende pa mbirë fara, detyra ime ishte ta ruaja atë arë nga një gjel deti i stërmadh, që nëna e ruante për Krishtlindje. Gjeli, edhe pse i nxirrnim tule buke e copa lajthie, i turrej parcelës për të gjetur farat e elbit. Ulesha bri arës dhe mezi prisja të errej, që gjelin ta fusnim në kthinën e tij të drunjtë. Ta linim mbyllur, gjyshja thoshte se nuk do të merrte sa duhej zhvillim. Gjatë kësaj kohe mërzinë time e fashiste pak ardhja e Mrikës. Jo pak, por dymbëdhjetë ditë rresht, ajo vinte duke tundur vithet e kolme. Aq e madhe ishte, sa kur më merrte për dore, varesha krahut të saj, si një trastë e vogël mbushur me pupla. Prej vitesh, me lejen e prindërve të mi, tri javë para Ditës së Verës, asaj i duhesha për ritualin e kësaj dite, lidhjen e mizave. Megjithëse një grua e bëshme, martuar po me një burrë të bëshëm, ajo s’pati lindur fëmijë. Kështu, detyra ime ishte ta ndiqja pas, drejt një ferre të madhe. Sipas ritualit ajo ulej në gjunjë, duke i kthyer shpinën ferrës dhe me duart e kryqëzuara pas, lidhte me penj insektet. Mua më duhej të pyesja: «Ç’ po bën aty?» dhe ajo duhej të më përgjigjej: «Po lidh mizat, akrepat, shushunjat, tartabiqet, mushkonjat.» Kjo bisedë duhej të përsëritej shtatë herë me radhë. Më pas ktheheshim në shtëpinë të saj. Aty ngazëllehesha gëzimit, sepse ajo gjithmonë më mbushte një sahan me petulla të ngrohta, spërkatur me mjaltë. Kështu që për pak orë shpëtoja nga mërzia e ruajtjes së gjelit të detit. Ndërkohë që haja me neps petullat e ngrohta me mjaltë, dëgjoja Mrikën që vetëm fliste. Duke qenë që nuk kish me kë bisedonte, gjithë ditën e vetme, ngaqë i shoqi turrej jashtë pas punëve, ajo shprehej me mua. Më saktë fliste me veten, sepse unë kurrë nuk flisja, vetëm e dëgjoja. Herë-herë rrudhja vetullat, ose thjesht bëja ndonjë mimikë. Qëlloja që e gjeja duke qarë, qeshur, ose duke shkumuar nëmë për të shoqin, që sipas saj kishte muaj që harrohej vreshtave. Ndonjë të diele, kur ktheheshim nga kisha, i kërkoja leje nënës, që të shkoja te Mrika. Ritualet e Ditës së Verës kishin kaluar dhe elbi ishte rritur një pëllëmbë, nuk kishte gjel deti që t’i bënte dëm, por s’e di pse doja ta vizitoja. Nëna s’më thoshte kurrë jo. I vinte keq që Mrika nuk kishte një kërthi të vogël në shtëpi dhe shpesh i thoshte tim eti: «shtëpia pa fëmijë, si vakëf në zi». As vetë nuk e shpjegoja pse doja të shkoja te Mrika, mbase petullat e saj me mjaltë, mbase historitë dhe ankesat e saj, nuk e di. Unë isha një vajzë e vogël, që po të më matje me të, i binte të isha sa një krah i saj. Një të diel e gjeta duke ngashëryer me të madhe, si t’i kish vdekur kush. U tremba dhe bëra të kthehesha ende pa më parë, por ajo më thirri me një zë vajtues, sa më trembi. Më pas, pa më thënë asnjë fjalë, më rrasi para një sahan me mana dhe mes lotëve nisi të më tregonte, sesi i shoqi s’na paskësh ardhur prej dy netësh, sesi na paskësh shkuar që pa gdhirë në vreshta dhe se e kishte gjetur të shtrirë cullak mes vreshtave, me Kurvën. «Kurvën!», – përsërita unë më vete. Ndërkohë që më tregonte, ndiqte nëpër dhomë një gjinkallë. Hëngra e trazuar manat dhe i thashë, se më duhej të kthehesha në shtëpi. Nuk bëzajti por vura re që u çlirua pak, se dënesjet që ia ngrinin lart gjoksin e bëshëm, iu rralluan.

Në shtëpi, pasi përsëritëm lutjen e bukës dhe hëngrëm drekën, unë pyeta nënën: «Nënë, kush është Kurva?» Nëna shtangu, ndërsa babai kolliti dy-tri herë dhe mbuloi fytyrën me një gazetë. Ne ishim familje e krishterë dhe unë s’kisha dëgjuar kurrë që të flitej një fjalë e pisët. Dhe me të vërtetë s’e dija kuptimin e fjalës «Kurvë». E urta nëna ime, e skuqur deri te veshët, më shoqëroi rrëmbyeshëm deri në dhoma, duke më thënë se nuk duhej ta përmendja kurrë atë fjalë. Tunda kokën, ndërsa nga cepi i dhomës, gjyshja që kishte dy muaj që dergjej e sëmurë nga alzhaimeri, klithi me zërin e saj të ngjirur: «Përse s’i tregon drejt vajzës? Kurvë është ajo gruaja që bredh burrë më burrë e kënaq shpirtin». «Kurvë është ajo grua që bredh burrë më burrë e kënaq shpirtin», – përsërita unë me zë. Nëna që rrallë nervozohej bëri kryqin, duke më tërhequr gati zvarrë. «Mos e dëgjo ç’thotë gjyshja, ajo është çmendur.» Unë u habita, nëna s’kishte folur kurrë keq për gjyshen. Dhe sa herë unë e kisha pyetur rreth frazave të saj të çuditshme, më thoshte se gjyshja jetonte me kujtime përrallash. U shtriva në dhomë, por nuk më zuri gjumi dhe pse qe verë dhe dita për tmerr e gjatë. Nesër, herët në mëngjes, udhnajën e kopshtit e tundi Mrika. Dita e Verës kishte kaluar prej javësh, por ajo i tha nënës, se kishte harruar të lidhte gjarpërinjtë dhe se një bollë dy metra i qe mbështjellë këmbëve, mu në mes të oborrit. Nëna, megjithëse nuk i besonte andrallat e Mrikës, më dha leje si gjithmonë. Por, atë ditë Mrika nuk lidhi gjarpërinjtë. «Ç’po bën aty?», – bëra pyetjen e zakonshme unë. «Po lidh Kurvën. U lidhtë! U shitoftë ! U hepoftë! Gur u bëftë!» E kështu për shtatë herë, Mrika lidhi në ferrë, Kurvën. Ndërsa unë zhdëpesha në petulla valë të ngrohta, me mjaltë. Mirëpo edhe pse e lidhi kurvën, një të diel e gjeta përsëri duke qarë. Ajo sa më pa nisi përsëri: se i shoqi prapë nuk vinte herët në shtëpi, se na e paskësh parë përsëri në megjen e mesme të misrit, se desh e pat çarë në gur. Se i shoqi na i paskësh thënë: «Je çmendur grua». Se një ditë aq shumë na e paskësh mërzitur, sa ai na i qenkësh kthyer me ulërima duke i thënë: «Po, de, e kam zhgërryer Kurvën, se më deshi qejfi.» Unë dëgjoja me vëmendje, pa thënë asnjë fjalë. Vetëm herë-herë fusja nga një kokërr rrush nga bistaku, që Mrika nuk pati harruar të ma vinte para. Tek copëtonte me një satër të madhe një lakër, ciflat e së cilës më binin kokës, në një moment e theva heshtjen dhe i thashë: “Përse nuk e pret Kurvën, si lakrën.” Mrika vuri buzën në gaz, unë kurrë nuk kisha folur. Dhe me një çehre të çuditshme fytyrës m’u afrua, duke më parë thellë në sy. Më rrasi në prehër edhe disa bistakë rrush dhe më përcolli me hapa të shpejtë, deri përtej portës. Të nesërmen im atë i tregoi, duke bërë kryqin nënës, se si në shtëpinë e vejushës Zime Kurvës, na ishte gjetur copë-copë, ajo dhe Nduja i Mrikës. Dikush prej komshive kishte parë një hije të madhe, herët pa dalë agimi, tek fshihej kërrusur rrugicës së lagjes.

Nëna më urdhëroi që të shkoja te dhoma ime , kur më pa tek po dëgjoja vjedhurazi tek dera. Bëri kryqin dhe i bëri shenjë babait, që të ulte zërin. Në të vërtetë unë nuk u tremba, përkundrazi u gëzova. E dija dhe isha e bindur që Mrika i kishte copëtuar si lakrën. Se pse dhe të shoqin, kurrë s’e mora vesh. Di që erdhën disa makina të zeza policie, por vrasja nuk u zbulua kurrë. Duke qenë se Mrika na ngeli krejt e vetme dhe për më tepër vdekja e turpshme e të shoqit duhej ta kishte mërzitur shumë, nëna i shtoi vizitat tek ajo. Herë- herë shkonim bashkë dhe herë-herë shkoja vetëm. Por nëna nuk rrinte gjatë, se gjyshja donte dikë te koka. Unë nuk mora kurrë guximin ta pyesja Mrikën, vetëm se isha e bindur që ajo i kishte vrarë. Ecte nëpër dhomë e lehtësuar, por e dinte që unë e merrja me mend krimin e saj. Ndaj nisi të më trajtonte më mirë se përpara. Ç’nuk më jepte, petulla, ëmbëlsira, madje, nisi t’më qepte fustane më cohëra nga më të bukurat. Një ditë Pashke u zgjova herët dhe renda drejt shtëpisë së saj. Ajo do më qepte një fustan të gjelbër atlasi dhe më pat thënë që nesër, rreth drekës, do e kisha gati. Por mua s’më pritej. Renda drejt shtëpisë së saj dhe u avita pa zhurmë drejt dhomës së gjumit. Kohëve të fundit kisha zënë t’i flisja dhe herë-herë bëja më të lojëra të ndryshme, duke e trembur. Kur kalova pragun e dhomës së ndenjjes, u mpiva. Dritaret e dhomës së saj të gjumit ishin hapur. Vapë dreqi qe ato ditë. Ajo ishte shtrirë cullak mes dy burrave. M’u shemb mbi kokë tavani prej dërrase dhe gjunjët m’u prenë. S’di pse sytë m’u mbushën me lot. Renda e frikësuar deri në palcë, drejt portës së avllisë. Duke dënesur, u ktheva në shtëpi dhe u futa në dhomën time, pa i treguar asgjë nënës. Nga një vajzë e vogël, e heshtur dhe e turpshme, u ktheva në një pus të errët, gati për të shpërthyer. Unë mbaja brenda dy sekrete të tmerrshme të Mrikës; vrasjen e të shoqit dhe Kurvës, si dhe të vërtetën e turpshme, që edhe Mrika na qenkësh bërë një Kurvë. Por sekretet m’u desh t’i nxirrja pusit, ditën kur gjeli i zhgërreu gjithë parcelën e elbit, sepse unë isha harruar me dy shoqet në kthinën e barit, duke imituar herë Mrikën, herë Kurvën. Nëna më gjeti dhe ulëriti me mallkime. Kurrë s’më kishte qëlluar, por atë ditë bëri kryqin dhe thashë i ngeli në dorë veshi im. Pa i thënë shumë detaje tim eti, i kërkoi që t’më regjistronin në një kolegj, afër një manastiri. Por unë kurrsesi nuk mund ta pranoja. Ndaj, mes lotëve, duke ngashëryer dhe duke i kërkuar që të më falte i tregova, se unë po luaja lojën e Mrikës dhe të Kurvës. I tregova sesi Mrika kishte vrarë Kurvën dhe të shoqin, se si e kisha gjetur cullak mes dy burrave. Ndërkohë që tregoja gjithçka nënës, ajo nisi të dridhej dhe të qante me ngashërime. Ndërsa nga këndi ku rrinte shtrirë gjyshja, zëri i saj çau ajrin, duke na bërë të ndalnim të qarat: «Sivjet gjeli i detit do të bëhet na, ding, sa Samuni!» Unë vura buzën në gaz, ndërsa nëna më fshiu lotët dhe më tha: «Që nga sot nuk do të shkosh kurrë te Mrika.»Dhe në të vërtetë unë te Mrika s’shkova kurrë më, ama edhe pse nëna pas çdo meshe më lutej që të ruaja parcelën me elb, unë s’pranoja, me justifikimin se do më duhej të mësoja psalmet, që më largonin nga cytja e mëkatit. Por në fakt, unë turresha dhomës së gjyshes, duke treguar me të ngjarje të çuditshme, që nisnin me fjali të tilla si: Vajza fluturoi mbi çati…

(Marrë nga vëllimi Pengu i varrmehisit, botoi UEGEN, Tiranë)