Tregim
Medadin LIMANI
DUKE PËRQAFUAR DËSHPËRIMISHT PEMËN
Bie dera!
“Tak! Tak!”
“Zoti Senad, në dhomë jeni?”
“Po! Pas pak zbres në holl.”
***
… por kurrë nuk zbriti!
Të gjitha dhimbjet dhe vuajtjet e grumbulluara në zemrën e tij e kishin lodhur dhe e kishin molisur shumë. Megjithatë, me një qëndrim stoik si në ato ditë, ai vendosi të kalonte në faqen tetëmijë e treqind e shtatëdhjetë e dytë të librit. Tha me vete: “Le të presin!”. Teksa e kthen faqen ngadalë, kujtimet rreth historive të mëparshme u ringjallën në mendjen e tij. Kishte plagë në shpirt dhe shenja në trupin e tij. Ai ishte një dëshmitar i asaj që lexonte në çdo faqe. Edhe sikur tregimet të mos kishin nevojë për verifikim, ai përsëri do ta lexonte librin. Ishte absolutisht i vendosur.
Nga lart, në të majtë të faqes, me shkronja të pjerrëta dhe thonjëza shkruhej; “Senadi, i cili e dinte se vinte nga Zoti, ishte gjithashtu i vetëdijshëm se kthimi i tij do të ishte vetëm tek Ai”. Në fund të fjalisë, një asteriks në krye i referohej fusnotës “Njëri nga dy personat që e mbanin nga krahët, i përsëriste këto fjalë me zë të lartë dhe qante…”
Kur nisi të lexonte fjalitë e para të paragrafit të parë: “Më tetë korrik doli sërish në dritë një histori tjetër: Jeta e ushtarit boshnjak Senad M. gjatë luftës. Kur filloi lufta, ai u internua në kampin e përqendrimit të Mantaçës. Më pas arriti të arratiset nga kampi dhe t’i bashkohet ushtrisë boshnjake. Kur u kthye në shtëpi tre vjet më vonë, e gjithë bota iu shemb…”, shkruhej. Pushoi së lexuari për pak. E kishte me patjetër. Nuk po e përballonte dot. Duhej patjetër të ndalonte. Sepse i dukej se po i zihej fryma. Sikur kishte harruar se çfarë po merrte dhe po jepte gjatë asaj kohe.
Fakti që ai ndodhej pikërisht në vendin e Tulipanëve të Vjedhur, ndërkohë që po i lexonte këto faqe, e vështirësoi situatën.
Përsëri”Jo!”, tha ai, “Më duhet të shoh, duhet të vazhdoj…” Ishte e vështirë! Sepse, për fat të keq, ajo çka po lexonte ishte shkruar për shkak të tyre, të cilët ishin fqinjë me ta. Ai jetonte në dhomën numër dy, në hyrjen e tetë, në katin e tretë, në banesën e shtatë, të atij pallati të errët, ku banonin edhe fqinjët në fjalë. Ky libër ishte gjithashtu aty dhe e lexonte ndërsa gjendej në mesin e tyre. Fqinjët që banonin në këto apartamente ishin edhe rrëfimtarët edhe protagonistët e këtyre historive që do të përcilleshin me zemra të molisura, brez pas brezi. Senadi rrinte aty, në një dhomë të banesës në fjalë, duke shijuar qetësinë e tij nën ato pamje të tmerrshme, të atyre që u vranë dhe mbeten me sy hapur, me shikime të drejtuara lart, si gurët e varreve që ia hapën ata në sytë e të cilëve ndodhi e gjithë kjo gjëmë.
Iu rikthye leximit, te faqja që fliste për gjenocidin: “Rezulton se serbët ia dogjën të gjallë familjen dhe ia shkatërruan shtëpinë. Jo vetëm shtëpinë e tij, por edhe fshatin ku jetonte, mes tyre edhe fëmijët, gratë. Ata masakruan në mënyrë të pamatur gjashtëdhjetë e nëntë njerëz që gjetën. Madje, plaçkitën edhe varret. …” vazhdoi ai.
Një copë dege që papritur zgjatej drejt ballkonit të tij dhe hija e pemës e pranishme gjithashtu edhe në tregimin në fjalë, e shpërqendroi nga leximi. E pa atë degë, por nuk arrinte ta besonte. S’mund ta bindte dot veten. Sepse gjatë gjithë jetës së tij kishte luftuar pa pritur asgjë nga askush.
Sidoqoftë, ai duhej t’i rikthehej leximit: “Njëzet e pesë vjet pas luftës, më tetë korrik dymijenjëzet “Imazhi i Senad M., i cili humbi jetën, duke shpërthyer në lot para shtëpisë së tij dhe duke përqafuar në mënyrë të dëshpëruar një pemë, u bë simboli i asaj masakre”.
E qartë pra tani arsyeja e qëndrimit që mbante Senadi ndaj çdokujt. E mira e fundit që i është bërë gjendet tashmë nën tokë dhe madje kolektivisht. Edhe gurët e varreve paqësore të paraardhësve të tyre, u thyen dhe u plaçkitën. Tani, as ata që shtriheshin nën tokë dhe as ata që u masakruan sipër, nuk kishin më paqe. Aq sa dukej sikur edhe engjëjt u rebeluan ato ditë.
“Nuk ka gjë në botë që do më shtynte t’ia bëje këtë armikut. Gjatë luftës mund të përballem me armikun dhe ta vras, por nuk mund t’ia përdhunoj dot fëmijën apo motrën e tij. Apo të arrij deri te vrasja e nënës së tij ose e gjyshit shtatëdhjetë vjeçar”, pëshpëriti ai.
Po vërtetë e tha këtë. Në atë momente kur edhe engjëjt u rebeluan kundër njerëzimit, ndërsa lutjet po rënkonin shtatë qiejt dhe në vesh jehonin britmat e të vdekurve në zjarr, këto fjalë të Senad M. u bën arsye për ringjalljen e njerëzimit tonë. Ishte i vetëdijshëm për atë që po ndodhte. Duke dhënë frymën e fundit, u largua nga kjo botë e padurueshme për shkak të dhimbjes.
Prandaj, kur pa atë degë që i ofrohej Senadit, ai menjëherë u trondit nga frika e atyre të cilëve iu mor jeta. Kjo pamje bëri që të mbulohej me djersë dhe kur i mbaruan pikat e fundit të djersës që i vareshin në flokë, ai u lehtësua disi, edhe pse mezi e bindte veten se një dorë e sinqertë po i zgjatej. Mirëpo, ndërsa do të hapte derën e ballkonit që njerëzimi të mos vdiste më dhe engjëjt të mos zemëroheshin, ai iu afrua degës së zgjatur me një mendje të dorëzuar para Zotit dhe një shpirt të sinqertë.
***
…koha kishte kaluar goxha.
Ai sonte duhej të merrte pjesë në ceremoninë e ndarjes së çmimeve. Organizimi po zhvillohej në Hagë. Gazetari Senad u vlerësua i denjë për një çmim të rëndësishëm për lajmet e tij. Pikërisht në Holandë/ në Holandë/madje në Holandë (për të shprehur ironinë e fatit). Ishte i ftuar special në ceremoninë që do të mbahet më 11 korrik 2023. Mirëpo hoqi dorë nga pjesëmarrja në këtë ceremoni në minutën e fundit dhe vazhdoi të lexonte tregimet.
