Si të gjithë poetët e emigruar dhe Miltiadhi i kthehet vendlindjes, ku kujtimet depozitohen tek “Pusi i mallit”, si një nevojë kjo për të kompensuar mungesat
Fatbardh AMURSI
“Ndizni dritat e shpirtit, o njerëz të mjerë!”-kjo është thirrja që poeti Miltiadh Davidhi u bën vogëlanëve, meskinëve, jezuitëve, të gjithë atyre, që në një farë kuptimi quhen “forca të errëta”. Ti mund të rrish me qiri në dorë, sikurse Diogjeni në kërkim të njeriut, por njeriun së pari duhet ta kesh brenda vetes, ndaj pasojnë vargjet: “Ndale trokun e revanshit tënd”. Këtu duhet kuptuar diçka: Konti Monte Kriston s`mund ta akuzosh për revansh, përkundër aktorit mizor, i cili në Lion të Francës nxori nga bodrumi gijotinën e inkuizicionit duke masakruar vendasit, si hakmarrje pse ata: s`e kishin duartrokitur në shfaqjen ku ai interpretoi. Një dëshmi kjo se deri ku shkon hakmarrja e mediokrit. “O zemrim, që më nxit’ e më shtyn/Në urrejtje!/Më fal qetësinë e arsyes,/Më shumë ajër për të thithur/E dritë për të parë/Sytë e të vërtetës.” Thirrja kalon në lutje, si e si zemërimi të mos kalojë në urrejtje, sikurse mëkati në faj. Arsyeja pse poeti kërkon të ndizen dritat e shpirtit, veç të tjerave: shfaqet dhe si një nevojë për të parë të vërtetën. (Mediat shtohen, por e vërteta më së shumti fshihet se sa zbulohet.) E vërteta të kujton mbretin lakuriq, që e shihnin të gjithë, por duhej fëmija, ta tregonte me gisht lakuriqësinë e tij. Kështu ndodh në një shoqëri të zhburrëruar. “Njeriu i padukshëm/Mbete gjithë jetën/I fshehur pas një reje,/Pas një drite të bukur në dukje,/Ndonëse kurrë s`e kemi parë/Dritën e fytyrës tënde,/E aq më pak Tejdukshmërin’ e shpirtit tënd.” Sa e sa vriten pa ditur se kush i vret, do thoshte Ayn Rand. Është pikërisht ky i padukshmi, që fshihet pas një aureole “drite të bukur në dukje”, duke pretenduar “tejdukshmërinë e shpirtit”, “dritën e fytyrës”, shfaqur herë si “shenjtë” e herë si “babaxhan”, por, krejt i përngjashëm, me një profil fallco, haker, erini, duke fshehur autorësinë e viktimave. Ndaj dhe poeti revoltohet: “Të vetëshpallurit poet”/I morën të gjitha çmimet,/Për be asnjë nuk lanë,/Ca zhgarravitës të rëndomtë,/Që veç poet nuk janë./Ca miq këtej, ca miq matanë/e vetëshpallën veten “mbret”,/ca grafomanë të rëndomtë,/që shkruajnë për ibret.” (I përkasim një vendi, ku dhe mbreti u vetëshpall. Në kohën e diktaturës u hap një lokal i quajtur “vetëshërbim” deri sa arritëm tek selfiet e sotme.) Poezia për ibret, më kujton shurupët me pluhur kimikatesh, që po tregtohej pas viteve 90-të. Për të gjithë këto deti i thotë poetit, që të rebelohet: “Rebelohu, rebelohu, rebelohu, por ki kujdes,/Në fillim rebelimin duhet ta fillosh nga vetja.” Rebelimi ndaj vetes është gjëja e parë, që duhet të ndodh. Personalisht: kundrejt atyre që kërkojnë ndjesë, preferoj atë që reflekton. Këta të ndjesës, përgjithësisht pragmatistë, që u pëlqen të pozojnë, më kujtojnë aktorin, i cili luajti në filma heroi pozitiv dhe një ditë u kujtua të kërkonte ndjesë, pse qe kthyer në shembull frymëzimi?! “Njerëzve, s’ua kam fikur me përbuzje/Dritën e dashurisë, tingujt e yjeve i kam dëgjuar/…Dhe ju jam gëzuar sinqerisht shokëve e miqve.” Më së shumti këto vargje dalin nga një shpirt i lënduar. I zhgënjyer duhet të jetë përderisa shpërthen: “Fol, o gur, o mur!” Dhe ty të shfaqet “shkambi që s`bzan”, jo tek Shkëmbi i Kavajës, por tek ata që bëhen gur dhe mezallah se e nxjerrin nga goja një fjalë të mirë. I lini të murosen, që t`u faniten statujat. Këtij trazimi shpirtëror po i bashkëngjis një fragment nga tregimi “Largimi i yllsisë”: “Aleksandri ishte diçka midis të mirës dhe të keqes, dijes dhe injorancës, perëndisë dhe djallit, ëngjëjve dhe xhindëve, midis normales dhe jo normales. Megjithatë, ishte shoku im më i mirë. Mbase, për këto i afrohesha dhe më shumë. Por, sa më shumë që e doja, aq më shumë grindeshim me njëri-tjetrin. Kjo ndodhte më shumë mbrëmjeve përpara kinemasë së vjetër kur shkonim të shihnim filma… Se ne ishim gati njëlloj të fortë dhe ndaheshim njëlloj të fituar, apo të humbur. Zënkat ndërpriten zakonisht kur njëri është më i fortë se tjetri.” Nuk mund të mos bëjë përshtypje fakt, që tek midisi i shokut nuk anon nga krahu i të metave: “injoranca”, “djallëzia”, “xhindet”, ku lehtësisht mund ta demonizonte tjetrin. “Rrodhën vitet, vitet ikin shpejtë,/Të gjithë shkuan n’botën matanë,/U harrua e bukura me sy të qetë/Dhe gojët e liga që rehat s`e lanë.”-kujton me pikëllim vajzën e bukur të fshatit, së cilës ia nxin jetën gojët e liga. Përherë do t`i dalë krah atij, që të tjerët e hedhin poshtë lehtësisht. Kur flitet për “shpirtin poetik” zënë e numërojnë sa metafora ka, epitete, krahasime, si me qenë stoli stilistikore, shumë syresh mund t`i kenë këto, duke iu munguar shpirti, fryma.
Si të gjithë poetët e emigruar dhe Miltiadhi i kthehet vendlindjes, ku kujtimet depozitohen tek “Pusi i mallit”, si një nevojë kjo për të kompensuar mungesat. I mbetur në vendlindje, atje, në Krutje, ende e shuan etjen në një pus ngritur prej imagjinatës. “Harruar kam veten,/Në një pemë mani, fiku, kumbulle,/Molle e hardhie,/Ngecur këmbën në një bigaçe,/E i varur me kokën poshtë/Duke pritur dikush të më shpëtojë.” Në këtë rast, bukur do qe, të isha dhe unë në rolin e këtij shpëtimtari. “Të mjerat gjurmë që vdesin/Ende pa u lindur mirë,/Ndonëse pranë detit të kaltër,/Jetojnë nën një qiell të nxirë!” Në rërë s`ka duk një kështjellë e jo më gjurmët, që lihen në të. Por, kur poezia është e shkruar bukur, ajo lë gjurmë që ç`ke me të. Miltiadhi nuk udhëhiqet nga narcizmi i të dukurit, ku projektorët hidhen nga vetja, i mjafton qiriri i Naim Frashërit dhe llamba e Diogjenit, ngaqë ndërton marrëdhënie realiste me kohën, jetën, artin, miqtë, i tërhequr nga ideja për të lënë një emër të mirë, konvertuar kjo në gjurmë. U përpoqa, që, përjetimet e shpërndara nga leximi i poezive, tregimeve, romanit dhe të asaj pak njohje që kam me autorin, t`i shkarkoja në pusin e kësaj eseje. Pse t`i lija të iknin kot? Dhe, nëse s`kënaqen autorët, fundja i shkruaj për qejfin tim…
