Tregim
Xhabir AHMETI
Dikush thërriti te dera, e ishte terr.
“O Pal”!
Maria e hapi pakëz dritaren ta hedhë një sy, të shohë po të ketë mundësi ose ta njohë zërin. Asgjë nuk pa, asgjë nuk dëgjoi. Ajo deshi ta mbyllë dritaren, po s’e mbylli. A e hapi a s’e hapi dritaren, a e mbylli a s’e mbylli, krejt njësoj do ta kishte. Thirrma i hapi shtegun frikës e cila kanosej me thonjtë e saj të padukshëm.
Vapa e verës i kishte dalë si mur përpara grykës dhe s’e lejonte freskinë e malit të depërtojë, kështu që gruas së shkretë i shkonin djersët palë-palë. Por ajo dritare në shtëpinë përdhese që kishte nuk ishte ndonjë mburojë. Gruaja e fshinte qafën e gushën e saj të njomë me shami mëndafshi. Pastaj mendoi: më mirë ta mbyll. Sa e shtyu krahcën e dritares pak për ta mbyllur zëri u përsërit.
“O Pal”!
Frika dhe kërshëria bënin gara kush do ta merrte fitoren dhe e kështu e mbanin Marinë mbi krahët e pasigurisë, por edhe të gozhduar pranë dritares. Ankthi buronte prej saj dhe depërtonte nëpër xhamin e mbyllur, rrëshqiste për muri dhe bëhej pjesë e oborrit dhe kopshtit duke u fshehur në terr i cili mbulonte pemët, barin, kurse vija e ujit në oborr e heshti gurgullimën e ëmbël. Dhe, rrinte Maria në një pozitë mbrojtëse “gatitu” të nxitur nga instinkti. Në atë çast gruaja kishte dëshirë të paraqitet dikush, ndonjë fqinj, t’i thoshte, mos u shqetëso Mari, jam unë Gaspri, ose Ndreu. Më së miri do të kishte qenë të ishte fqinji i parë Gaspri, mirëpo prej shtëpisë së tij u dëgjua një këngë e Qamilit të Vogël:
Konstantineeee, herët po më vjen…
Kënga i erdh mirë gruas, i erdh si një krah i padukshëm mbrojtjeje, por nuk zgjati shumë. Si mbaroi kënga heshtja u ul në fron dhe i ndali edhe muzikën e bulkthit, edhe të zogjve të natës dhe Qamilin e Vogël e hodhi në harresë. Maria mbeti të qëndronte në pozitën “gatitu”, e gozhduar midis frikës e kërshërisë: a thua do të dëgjohet sërish thirrja? Çfarë plani kishte njeriu a fantazma që thirri te dera.
Pas disa minutash pritjeje pranë dritares që dukeshin si orë, përsëri u dëgjua ai zëri te dera që po e thirrte emrin e burrit të saj:
“OooPal!”
Pas kësaj thirrjeje qetësinë menjëherë e prishi fëshfërima e gjetheve të manit të madh e cila u dëgjua si muzikë e frikshme. Terri në oborr e kopsht, rreth e më rreth shtëpisë ofronte vetëm verbëri. Natë me ufëm. Tashmë nata po e kalonte vijën ndarëse dhe po e bënte hapin e parë drejt agimit, prandaj vapa nisi të lëshojë pe para freskisë që po rrymonte nga ahishta mbi të dy anët e grykës së malit e cila ditën dukej madhështore përballë shtëpisë. Gruaja e ndjeu freskinë si ia ledhatoi ëmbël qafën e djersitur, por ajo nuk ishte e qetë. Pulsi i zemrës iu shpejtua dhe ajo e ndjente çdo të rrahur të zemrës së saj. Një zot e di sa të rrahura zemre kishte brenda minutës. E si të mos ishte kur ky zë që po thërriste “O Pal” ishte krejtësisht i panjohur. Madje kishte diçka frikësuese në atë zë. Çfarë të bëjë? E kroi pak qafën ku djersa kishte lënë gjurmët e veta. Më në fund e mblodhi veten dhe tha vet me vete:
“Çohu moj Mari, dil te dera! Nuk do të vdesësh pesë herë, moj e gjorë”! Iu kujtua nëna e vet, e cila pa martinë e me martinë në krah i dilte përballë rrezikut. “A jam e bija e Lajdes”? tha Maria. Pastaj e hapi pak dritaren dhe dëgjoi. Nata vazhdonte të mundohej ta mbajë nën kontroll qetësinë, mirëpo bulkthat e kishin filluar koncertin e tyre. Edhe në këtë muzikë Maria e ndjente marshin e frikës. Po kah t’ia mbante e shkreta grua. “S’ka gjë”, i dha gajret vetes Maria. “Po dal”, tha. E ndezi fenerin dhe doli nga dhoma. Kur po ecte shtegut drejt derës së madhe era nisi të luante me njërën krahcë të derës dhe e detyronte krahcën e harruar hapur të vajtonte pikëllueshëm. “Kjo mund të jetë ndonjë lojë me sherr”, mendoi Maria. Frika e shpejtoi turrin e saj dhe sërish u bë ndjekës i pamëshirë i gruas së shkretë. Të kthehej, do të ishte më keq, sepse bisha gjithmonë e sulmon ikësin. Këtë e dinte Maria. Ajo vazhdoi të ecë përpara kah dera, kurse feneri luhatej para e prapa në dorën e saj të majtë, në të djathtën ajo e mbante një shkop me kërrabë, të cilin e mori në fund të shkallëve kur u nis të ballafaqohet me zërin që thërriste:
“O Pal! Palooo!”
Maria u ndal. Heshtja e rëndë e mbante peng hapësirën. Gruaja e ngriti kryet dhe i pa yjet që dridheshin dhe i erdh sikur ato ia tërhiqnin vërejtjen të ketë kujdes. Tash deshi edhe më shumë të ishte ndonjëri nga fqinjët ai që kishte thërritur. Jo, jo, ata kurrë s’do të kishin bërë ndonjë gjë të tillë. Ishin burra të kujdesshëm ata, burra që i respektonin për urti e për kanun. Ajo e zvogëloi fitilin e fenerit, të cilin e la pas një guri që e kishin skaj shtegut që shkonte nga shtëpia kah dera. I bëri nja dy a tre hapa dhe u ndal. Rrinte qyqe vetëm me bastunin në të cilin mbështetej si luftëtarët e moçëm kur të lodhur mbështeteshin në shtizat e tyre. Dikur e dëgjoi një rropamë nga një anë e kopshtit të vogël rreth oborrit. U kthye në majë të gishtave te feneri. E ngriti pak fitilin me dorën që i dridhej dhe përsëri tha vet me vete: “A jam a s’jam e bija e Lajdes?!” U nis me kujdes andej nga vinte rropama. Asgjë. Kishte qenë dega e dardhës kanare e cila e lakuar nga pesha e fryteve, ishte dorëzuar dhe ishte thyer duke i shpërndarë kokrrat në tokë.
Atë pak dritë që vinte nga yjet tash e mbuloi frika, e cila u tregua se nuk dorëzohet lehtë para vendosmërisë së një gruaje. Maria po dridhej. Deshi ta ngrejë pak fenerin të shikojë kah degët e dardhës, por ndërroi mendje. Mund t’i dilte më keq. Ku ta dish se çfarë mund të fshihet në ato degë të dardhës. “Më duhet të jem e kujdesshme”, mendoi ajo. “Se me këta veshë e dëgjova kur e thirri Palin. Dhe, jo vetëm një herë, por disa herë”, shtoi. “Çfarë të bëj? Zgjidhja më e mirë do të ishte të kthehem në dhomë. Dhe, u kthye prapa. Atëherë, sa ecte shtegut, filluan t’i ushtojnë veshët dhe Maria nuk i dëgjonte hapat e vet mbi zhur i cili kërcëllonte nën këmbët e saj të gruas së re.
Kur u afrua te dy –tre shkallët e shtëpisë përdhese, prej së largu u dëgjuan cijatje qensh. Maria mendoi se ujqit kanë zbritur në fshat.
Ndërkohë, pa e ditur si hyri, ajo e pa veten në dhomë. Pastaj e zuri veten si e kishte mbuluar kokën me të dy duart që të mbrohej nga ndonjë goditje e paparashikuar që mund ta befasojë në çdo minutë në terr. Në atë gjendje iu lut perëndisë ta ndihmonte. Qetësia që e rrethonte s’e linte të qetë. Edhe qetësia prodhonte do zukama të tmerrshme në veshët e saj. Ajo gjatë kohë ndenji në atë pozitë. Në fund e pa se ishte e kotë të ruhej në këtë mënyrë. Përsëri tha vet me vete: “A jam a s’jam e bija e Lajdes”? U ngrit me kujdes dhe u vërtetua a është e mbyllur mirë dera. E mbylli atë dhe e shtyu edhe dritaren. E mori shkrepësen që e mbante në dollap dhe e ndezi llambën me vajguri. Shikoi me kujdes përreth. Në çdo skaj rrezatonte pastërtia, çdo gjë ishte vendosur me kujdes në vend të vet, që nga filxhanët nëpër rafte e deri te arka. Por mungonte gjallëria. U ul në karrige, i vuri bërrylat mbi tavolinën ku i mbante të renditur nga një libër të Mjedës, të Naimit, të EsatMekulit dhe të Gavril Darës, pastaj e mbështeti kokën mbi dy duart e saj të bardha e të buta. Atëherë e pa se zukaste vetmia në veshët e saj dhe iu bë e qartë se sa i rëndësishëm ishte Pali i saj, i cili shkoi për dy-tre muaj në kurbet në Raguzë të sillte ndonjë lek së andejmi. Dy-tre muaj Marisë iu bënë sa dy-tre shekuj. Nga lodhja tensioni i ra dhe pulsi iu rregullua. Dhe, Marinë e zuri gjumi.
Rrezet e para të diellit që e prekën kurorën e manit hodhën dritën e parë të mëngjesit edhe kah dritaret e saj dhe e zgjuan. U ngrit, ndjeu dhembje të fortë të kokës. Doli te pusi që e kishin midis oborrit dhe kopshtit dhe i lau sytë. E vuri një xhezve me kafe, e piu një hurbë dhe përsëri u ul në karrigen pranë tavolinës. Pëshpëriti diçka dhe bëri me dorë në shenjë “hajt se punë e madhe”. Duhej ta harronte natën e mbrëmshme. Iu dhimbsën vjehrri dhe vjehrra që shkuan njëri pas tjetrit. Të kishin qenë ata sigurisht se nuk do të ndodhte ajo që i ndodhi Marisë.
Ajo e pa sa i rëndësishëm ishte Pali i saj.
“O zot, nuk dua para… edhe me lira të ma shtrojnë oborrin, nuk i dua. Më duhet Pali im, tha.
Pastaj e pa fqinjën Drane që po vinte oborrit me një tufë lule drejt shtëpisë. Maria i doli përpara.
“Erdha ta pimë kafenë e mëngjesit bashkë. Ka ditë që s’jemi parë, e vetëm një mur na ndan, tha Dranja.
Maria e vuri xhezven sërish dhe derisa priste të piqet kafeja, e pyeti Dranen:
“Drane, a mos dëgjuat mbrëmë diçka”?
“Jo”, tha Dranja. “A mos ka pasur ndonjë tërmet, a”?
